Η Υγεία μετά την κρίση...-Του Λυκούργου Λιαρόπουλου, καθηγητή πανεπιστημίου Αθηνών

Η Υγεία μετά την κρίση...

Του Λυκούργου Λιαρόπουλου, καθηγητή πανεπιστημίου Αθηνών

Όταν διαλύθηκε η ΕΣΣΔ, φτώχεια και ανύπαρκτο σύστημα υγείας τσάκισαν τον πληθυσμό. Μέχρι το 1994 η Ρωσία έχασε πέντε χρόνια στο προσδόκιμο ζωής. Στην Αργεντινή το 1990-2000 με ανάλογη κρίση αλλά επαρκές σύστημα υγείας, το προσδόκιμο ζωής ανέβηκε από 71 σε 74 χρόνια. Το ερώτημα Ρωσία ή Αργεντινή είναι κρίσιμο.

Το 2021, θα είμαστε, άραγε, λιγότεροι, γερασμένοι και άρρωστοι; Διαφαίνονται δυσμενείς εξελίξεις αλλά ίσως η κρίση είναι και ευκαιρία θεραπείας χρόνιων προβλημάτων. Χρειάζεται, όμως, αλλαγή στις «σταθερές» κοινωνίας και πολιτικής,σκέψη «έξω από το κουτί», γκρέμισμα και κτίσιμο από την αρχή.

Στο σωρευτικό έλλειμμα € 50 δις της 8ετίας 2003-2009, το 21% οφειλόταν στην Υγεία. Η Τρόικα ζήτησε μειώσεις, αλλά η κυβέρνηση δεν ήξερε να θεραπεύσει χωρίς να «σκοτώσει τον άρρωστο». Στα «μνημονιακά” χρόνια είχαμε δύο πρώην κομματικούς Γραμματείς ως Υπουργούς Υγείας και έναν τρίτο που «είδε» την ανάγκη αλλαγών, αλλά δεν τόλμησε. Ο τέταρτος Υπουργός της κρίσης, ο έντονα βολονταριστής, κ. Γεωργιάδης λέει ότι προέχουν τα συμφέροντα των πολιτών και όχι των «εργαζομένων» και επαγγελματιών. Αυτό είναι η μισή μάχη. Η άλλη μισή είναι να βάλουμε την τεχνολογία και το μυαλό να δουλέψει.

Οι πολιτικοί μας συχνά καταφεύγουν σε ασυναρτησίες όπως «τα νούμερα δεν έχουν ψυχή» ή «κάνω πολιτική, όχι διαχείριση». Συχνά λειτουργικά «αγράμματοι» στο αντικείμενο, δεν ενδιαφέρονται για πραγματολογική ανάλυση, αλλά για το επιφαινόμενο. Όμως, έτσι, ανασφάλιστοι με «ψυχή» μένουν εκτός νοσοκομείου, το «επείγον», μπαίνει «σε συνεννόηση» με το γιατρό στην «εφημερία», όταν ίσως χάνονται «ψυχές», αφού δεν υπάρχουν Τμήματα Επειγόντων και Ατυχημάτων με 24ωρη καθημερινή λειτουργία. Δεν υπάρχουν νοσηλεύτριες, αλλά «αποκλειστικές» και πολλοί γιατροί, όλοι με ειδικότητα και υπομονή.

Το σύστημα φτιάχτηκε το 1983, για τους νέους εκτός νοσοκομείου και συστήματος γιατρούς. Μεγάλωσαν συστημικοί και ασφαλείς χάρις σε κόμματα και συνδικάτα. Αποκορύφωση το 2008 με τη διευθυντοποίηση των περισσότερων για καλύτερο μισθό και σύνταξη. Έτσι, στο 2005-2009, το ΑΕΠ αυξήθηκε 19,7% αλλά η Δημόσια Δαπάνη Υγείας 65,9%. Σε ένα σύστημα νοσοκομειοκεντρικό, χωρίς σύνδεση με την πρωτοβάθμια φροντίδα, ιδιωτικός τομέας και ιδιωτικές συμπεριφορές μαύρης οικονομίας αναπτύχθηκαν ανεξέλεγκτα. Κομματική ιδιοτέλεια και τυχοδιωκτισμός καταβαράθρωσαν τα δημόσια οικονομικά.

Με τα Μνημόνια, «η εγχείριση πέτυχε αλλά ο άρρωστος πεθαίνει». Η δημόσια δαπάνη έπεσε κάτω από το 6% του ΑΕΠ, αλλά με θυσίες στην ποσότητα και ποιότητα των υπηρεσιών και κίνδυνο της υγείας. Η μείωση της δαπάνης, γιαπρόληψη, κυρίως στην ψυχική και οδοντιατρική φροντίδα, είναι κακά σημάδια .Χρειάζεται επειγόντως ένα πειστικό σχέδιο για ένα βιώσιμο δημόσιο σύστημα υγείας που θα προλάβει τη διαφαινόμενη «βόμβα νοσηρότητας».Οι ελάχιστες προδιαγραφές είναι:

Άμεση αύξηση της δημόσιας δαπάνης για πρόληψη κατά, τουλάχιστον, €500 εκ. μέχρι την αναδιάρθρωση του συστήματος. Η αδιάκριτη μείωση της δημόσιας δαπάνης σημαίνει ιδιωτική δαπάνη για όποιον μπορεί, κάτι ηθικά απαράδεκτο.

Ανάθεση στον ΕΟΠΥΥ της παροχής όλων των υπηρεσιών περίθαλψης. Περιορισμός του Υπουργείου Υγείας σε επιτελικό ρόλο για θέματα όπως ο προϋπολογισμός και οι συνεργασίες του ΕΟΠΥΥ με τον ιδιωτικό τομέα.

Αναδιοργάνωση νοσοκομείων με συγχωνεύσεις και μετατροπές. Αντικατάσταση «ενεργού εφημερίας» με αυτόνομα Τμήματα Επειγόντων και Ατυχημάτων 24ωρης καθημερινής λειτουργίας σε λίγα επιλεγμένα μεγάλα νοσοκομεία κορμού. Αναμόρφωση πρωτοβάθμιας φροντίδας και διασύνδεση με τα νοσοκομεία για την εισαγωγή ασθενών. Κατάργηση υποχρεωτικής πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης και επανάκριση των Διευθυντών. Συμβάσεις με γιατρούς ανάλογα με τις ανάγκες, ιδίως στην επαρχία.

Με 30% ανεργία δεν νοούνται εισφορές στην εργασία. Κατάργηση των εισφορών και Εθνική Ασφάλιση Υγείας με ενιαίο «πακέτο παροχών για όλους. Χρέωση μέσω ατομικής κάρτας δικαιούχου πολίτη για όλες τις συναλλαγές με το δημόσιο και ιδιωτικό σύστημα υγείας. Τελική εκκαθάριση μέσω της εφορίας, ανάλογα με το εισόδημα, για άσκηση ουσιαστικής κοινωνικής πολιτικής.